Η Κυπριακή Δημοκρατία δημοσίευσε στις 7 Απριλίου 2017 ειδική
έκθεση με τίτλο "Έλλειψη ανταγωνισμού στους διαγωνισμούς προμήθειας
φαρμάκων και το σύστημα τιμολόγησης φαρμακευτικών προϊόντων που ισχύει στην
Κύπρο και σύγκριση/αξιολόγηση των τιμών που προκύπτουν με τις αντίστοιχες τιμές
άλλων Ευρωπαϊκών Χωρών".
Η έκθεση προέκυψε κατόπιν διαπιστώσεων ότι άρχισε να
εμφανίζεται και πάλι το φαινόμενο της έλλειψης ανταγωνισμού και μονοπωλιακές
καταστάσεις, με αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών σε βάρος των συμφερόντων του
δημοσίου.
Παρακάτω παρουσιάζουμε τη σχετική έκθεση.
Α. Το σύστημα
τιμολόγησης φαρμακευτικών προϊόντων που ισχύει στην Κύπρο και
σύγκριση/αξιολόγηση των τιμών που προκύπτουν με τις αντίστοιχες τιμές άλλων
Ευρωπαϊκών Χωρών.
1. Το θέμα του
ελέγχου των τιμών των φαρμακευτικών προϊόντων που κυκλοφορούν στον ιδιωτικό
τομέα ρυθμίζεται στον Περί Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης (Έλεγχος Ποιότητας,
Προμήθειας και Τιμών) Νόμο (Ν.70(I)/2001), στον οποίο προβλέπονται, μεταξύ
άλλων, τα ακόλουθα:
«Ελεγχόμενες προμήθειες
86.—(1) Προς το σκοπό της προστασίας της δημόσιας υγείας,
μέσω της εξασφάλισης επαρκών ποσοτήτων φαρμακευτικών προϊόντων, σε εύλογο
κόστος, ανεξάρτητα αν αυτά διατίθενται μέσω του ιδιωτικού τομέα ή μέσω γενικού
συστήματος υγείας ή άλλου κρατικού σχεδίου παροχής ιατροφαρμακευτικής
περίθαλψης, τα φαρμακευτικά προϊόντα θεωρούνται ελεγχόμενες προμήθειες όσον
αφορά-
(α) Τις τιμές
πώλησης τους, και
(β) σε περίπτωση
υιοθέτησης γενικού συστήματος υγείας, τις ειδικές τιμές πώλησής τους στα
πλαίσια του συστήματος αυτού.
(2) Με την
επιφύλαξη των διατάξεων του εδαφίου (4) του άρθρου 90, απαγορεύεται–
(α) η πώληση ή η
προσφορά προς πώληση, από οποιοδήποτε πρόσωπο, φαρμακευτικού προϊόντος,
αναφορικά με το οποίο δεν έχει υποβληθεί αίτηση, σύμφωνα με τις διατάξεις του
εδαφίου (1) του άρθρου 89, για καθορισμό της μέγιστης δυνατής χονδρικής ή
λιανικής τιμής του
(β) η πώληση ή η
προσφορά προς πώληση φαρμακευτικών προϊόντων από οποιοδήποτε πρόσωπο, σε τιμή η
οποία υπερβαίνει την εκάστοτε μέγιστη δυνατή χονδρική ή λιανική τιμή, που
καθορίζεται και αναγράφεται στους εκάστοτε δημοσιευμένους καταλόγους, δυνάμει
των διατάξεων των άρθρων 88 και 92 ή αντιβαίνει σε Διάταγμα που εκδίδεται
δυνάμει των διατάξεων του εδαφίου (2) του άρθρου 88.
Επιτροπή Ελέγχου Τιμών Φαρμάκων
87.—(1) Καθιδρύεται, για τους σκοπούς του παρόντος
Κεφαλαίου, Επιτροπή Ελέγχου Τιμών Φαρμάκων διοριζόμενη, από το Υπουργικό
Συμβούλιο, η οποία αποτελείται από-
(α) 2
λειτουργούς, που υπηρετούν στη Φαρμακευτική Υπηρεσία του Υπουργείου Υγείας και
υποδεικνύει ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου αυτού
(β) 1 λειτουργό,
που υπηρετεί στο Υπουργείο Οικονομικών και υποδεικνύει ο Γενικός Διευθυντής του
Υπουργείου αυτού
(γ) 1 λειτουργό,
που υπηρετεί στο Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού και υποδεικνύει
ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου αυτού
(δ) 1
φαρμακοποιό του ιδιωτικού τομέα, που υποδεικνύει ο Παγκύπριος Φαρμακευτικός
Σύλλογος
(ε) 1 άτομο που
έχει γνώση και πείρα περί του χονδρικού εμπορίου φαρμακευτικών προϊόντων, που
υποδεικνύουν, σε συνέλευση που συγκαλείται από τον Υπουργό με δημοσίευση στην
Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας και σε 2 ευρείας κυκλοφορίας ημερήσιες
εφημερίδες, οι εισαγωγείς φαρμακευτικών προϊόντων στη Δημοκρατία
(στ) 1 άτομο που
έχει γνώση και πείρα περί της παρασκευής φαρμακευτικών προϊόντων, που
υποδεικνύουν, σε συνέλευση που συγκαλείται από τον Υπουργό με δημοσίευση στην
Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας και σε 2 ευρείας κυκλοφορίας ημερήσιες
εφημερίδες, οι παρασκευαστές φαρμακευτικών προϊόντων στη Δημοκρατία
(ζ) 1 άτομο, που
υποδεικνύει ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών
(η) 1 άτομο, που
εκπροσωπεί τους ασθενείς, που υποδεικνύουν, σε συνέλευση που συγκαλείται από
τον Υπουργό με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας και σε 2
ευρείας κυκλοφορίας ημερήσιες εφημερίδες, οι σύνδεσμοι ασθενών στη Δημοκρατία.
(2) Το Υπουργικό
Συμβούλιο διορίζει οποιοδήποτε από τα μέλη που υπηρετούν στη δημόσια υπηρεσία
ως Πρόεδρο.
(3) Τα μέλη της
Επιτροπής Ελέγχου Τιμών Φαρμάκων υπηρετούν στη θέση τους για περίοδο 3 χρόνων
από την ημερομηνία του διορισμού τους, δύνανται όμως να επαναδιοριστούν μετά τη
λήξη της θητείας τους:
Νοείται ότι, το Υπουργικό Συμβούλιο δύναται, αν το κρίνει
σκόπιμο, να ανακαλέσει σε οποιοδήποτε χρόνο το διορισμό οποιουδήποτε μέλους.
(4) Η Επιτροπή
Ελέγχου Τιμών Φαρμάκων έχει καθήκον και αρμοδιότητα να συμβουλεύει τον Υπουργό
πάνω σε κάθε ζήτημα που αφορά το παρόν Κεφάλαιο αυτεπάγγελτα ή ύστερα από
αναφορά του Υπουργού προς αυτή.
(5) Η Επιτροπή
Ελέγχου Τιμών Φαρμάκων συνέρχεται σε τόπο και χρόνο που ορίζεται από τον
Πρόεδρο. Ο Πρόεδρος και 4 μέλη αποτελούν απαρτία.
(6) Η Επιτροπή
Ελέγχου Τιμών Φαρμάκων ρυθμίζει τη δική της διαδικασία με εσωτερικούς
Κανονισμούς.
(7) Οι εξουσίες
της Επιτροπής Ελέγχου Τιμών Φαρμάκων ασκούνται έγκυρα, ανεξάρτητα αν υπάρχει
κενή θέση μέλους ή μελών της, νοουμένου ότι ο αριθμός των υπολοίπων μελών δεν
είναι μικρότερος του απαιτούμενου αριθμού απαρτίας.»
Εξουσίες Υπουργού για καθορισμό τιμών
88.—(1) Ο Υπουργός δύναται, μετά από την υποβολή σχετικής
αίτησης από τον κάτοχο άδειας κυκλοφορίας, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου
90 ή 92, και ύστερα από συμβουλευτική γνωμοδότηση της Επιτροπής Ελέγχου Τιμών
Φαρμάκων, με αιτιολογημένη απόφασή του που κοινοποιεί στον κάτοχο της άδειας κυκλοφορίας,
στην οποία αναφέρονται τα ένδικα μέσα κατά της απόφασης αυτής και η προθεσμία
εντός της οποίας αυτά μπορούν να ασκηθούν-
(α) Να
καθορίζει, να μειώνει ή να αυξάνει τη μέγιστη δυνατή χονδρική ή λιανική τιμή
στην οποία δύναται να πωλούνται τα φαρμακευτικά προϊόντα
(β) να
καθορίζει, να μειώνει ή να αυξάνει το ανώτατο ποσοστό κέρδους από τη χονδρική
και λιανική πώληση φαρμακευτικών προϊόντων και από την παρασκευή φαρμακευτικών
προϊόντων.
(2) Ανεξάρτητα
από τις διατάξεις του εδαφίου (1), ο Υπουργός δύναται, αυτεπάγγελτα, με
Διάταγμα, που δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας-
(α) να
καθορίζει, να μειώνει ή να αυξάνει το
ανώτατο ποσοστό κέρδους από τη χονδρική και λιανική πώληση φαρμακευτικών
προϊόντων και από την παρασκευή φαρμακευτικών προϊόντων
(β) να μειώνει ή
καθηλώνει τις τιμές φαρμακευτικών προϊόντων σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου
93 ή να τις αυξάνει,
(γ) να καθορίζει
τη μέγιστη δυνατή χονδρική ή λιανική τιμή, στην οποία δύναται να πωλούνται τα
φαρμακευτικά προϊόντα, σύμφωνα με τις διατάξεις του εδαφίου (1β) του άρθρου 89.
(3) Διάταγμα που
εκδίδεται δυνάμει του παρόντος άρθρου δυνατό-
(α) Να περιέχει
τέτοιες δευτερεύουσες συμφυείς ή αναγκαίες διατάξεις όπως κάθε φορά μπορεί να
καταστεί αναγκαίο για εφαρμογή του Διατάγματος
(β) να καθορίζει
τη χρονική ή τοπική του ισχύ
(γ) να αφορά
συγκεκριμένα φαρμακευτικά προϊόντα ή κατηγορίες φαρμακευτικών προϊόντων ή
γενικά όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα.
(4) Η μέγιστη
δυνατή χονδρική ή λιανική τιμή που καθορίζεται δυνάμει του παρόντος άρθρου,
παραμένει σταθερή και αμετάβλητη για τη χρονική περίοδο ισχύος του καταλόγου,
εκτός αν προβλέπεται διαφορετικά σε Διάταγμα που εκδίδεται δυνάμει των
διατάξεων του εδαφίου (2).
(5) Οι τυχόν
αυξήσεις τιμών ή μειώσεις τιμών ή εξαιρέσεις από καθηλώσεις τιμών όπως
αποφασίζονται από τον Υπουργό δεν μπορούν να συνοδεύονται από όρους οι οποίοι
μπορούν να τηρηθούν μόνο από παρασκευαστές φαρμακευτικών προϊόντων στη
Δημοκρατία. Τέτοιοι όροι συμπεριλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, όρους σχετικούς με την
προώθηση της έρευνας, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την επένδυση στο έδαφος
της Δημοκρατίας, την αύξηση των εξαγωγών ή την εξισορρόπηση του εμπορικού
ισοζυγίου.
(6) Ο Έφορος,
τηρεί αρχείο το οποίο περιλαμβάνει όλες τις σχετικές πληροφορίες και τα
στοιχεία τα οποία εξετάστηκαν και έχουν ληφθεί υπόψη κατά την έκδοση απόφασης
δυνάμει των διατάξεων του εδαφίου (1) ή κατά την έκδοση Διατάγματος δυνάμει των
διατάξεων του εδαφίου (2), ούτως ώστε κάθε τέτοια απόφαση ή Διάταγμα να μπορεί
να αιτιολογηθεί με βάση αντικειμενικά και επαληθεύσιμα κριτήρια, εφόσον ζητηθεί
από τον ενδιαφερόμενο.
(7) Ο Έφορος
προβαίνει τουλάχιστο μια φορά κάθε χρόνο στην ετοιμασία καταλόγου όλων των
φαρμακευτικών προϊόντων, των οποίων οι τιμές έχουν καθοριστεί δυνάμει του
παρόντος άρθρου κατά τη διάρκεια της σχετικής περιόδου, μαζί με τις τιμές στις
οποίες αυτά μπορούν να χρεώνονται και το δημοσιεύει στην Επίσημη Εφημερίδα της
Δημοκρατίας.
(8) Αντίγραφο
του ανωτέρω καταλόγου, όπως και του Διατάγματος που εκδίδεται δυνάμει των
διατάξεων της παραγράφου (α) του εδαφίου (2), κοινοποιείται στην Επιτροπή.
Κριτήρια για καθορισμό μέγιστης δυνατής τιμής
89.(1)(α) Κάτοχος
άδειας κυκλοφορίας, ο οποίος προτίθεται να κυκλοφορήσει φαρμακευτικό προϊόν
στην επικράτεια της Δημοκρατίας, έχει υποχρέωση να υποβάλει αίτηση για
καθορισμό μέγιστης δυνατής χονδρικής ή λιανικής τιμής, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 90.
(β) κατά τον
καθορισμό της μεγίστης δυνατής χονδρικής ή λιανικής τιμής, σύμφωνα με τις
διατάξεις του άρθρου 88, ο Υπουργός λαμβάνει υπόψη το πραγματικό κόστος
παρασκευής ή εισαγωγής που συνεπάγεται το φαρμακευτικό προϊόν.
(γ) στον
υπολογισμό του πραγματικού κόστους, ο Υπουργός λαμβάνει υπόψη τους παράγοντες-
(i) της
έρευνας,
(ii) των πρώτων
υλών,
(iii) της
επεξεργασίας,
(iv) των
μεταφορικών,
(v) των
επιμέρους συστατικών του κόστους που
συνεπάγεται το φαρμακευτικό προϊόν και τις χρεώσεις που συνεπάγεται η εισαγωγή,
(vi) της
διαφήμισης:
Νοείται ότι, ο καθορισμός μέγιστης δυνατής χονδρικής ή
λιανικής τιμής δε δύναται να υπολογίζεται με μοναδική βάση την τιμή κόστους
φαρμακευτικών προϊόντων, τα οποία παρασκευάζονται στη Δημοκρατία, ειδικά όταν
μια τέτοια πρακτική μπορεί να επιφέρει τη μείωση εισαγωγών.
(1α) Κατά τον
καθορισμό της μέγιστης δυνατής χονδρικής ή λιανικής τιμής, σύμφωνα με τις
διατάξεις του άρθρου 88, ο Υπουργός δύναται, επιπρόσθετα των κριτηρίων του
εδαφίου (1), να λαμβάνει υπόψη και οποιαδήποτε από τα ακόλουθα κριτήρια,
ανάλογα με την περίπτωση:
(α) την τιμή του
φαρμακευτικού προϊόντος στη χώρα όπου παρασκευάζεται, στην οποία πωλείται στους
χονδρεμπόρους χωρών προς τις οποίες εξάγεται,
(β) την
αναμενόμενη ιατρική αξία (θεραπευτική αποτελεσματικότητα) του φαρμακευτικού
προϊόντος σε σχέση με την τιμή του,
(γ) τον όγκο
πωλήσεων του φαρμακευτικού προϊόντος,
(δ) το ύψος του
εκάστοτε συντελεστή Φόρου Προστιθέμενης
Αξίας (Φ.Π.Α.),
(ε) οποιαδήποτε
αναγκαία σύγκριση όσον αφορά το κόστος και την τιμή μεταξύ του εν λόγω
φαρμακευτικού προϊόντος και άλλων φαρμακευτικών προϊόντων που κυκλοφορούν στην
επικράτεια της Δημοκρατίας, τα οποία είναι εφάμιλλα και θα μπορούσαν να το
αντικαταστήσουν,
(στ) τις
επικρατούσες τιμές εργοστασίου και/ή τις χονδρικές και/ή λιανικές τιμές σε
οποιαδήποτε κράτη μέλη ή στο κράτος προέλευσης του φαρμακευτικού προϊόντος, οι
οποίες δυνατόν να προσαρμόζονται λαμβάνοντας υπόψη τις γενικές συνθήκες και
ιδίως τις οικονομικές συνθήκες διαβίωσης στα εν λόγω κράτη μέλη ή στα κράτη
προέλευσης σε σχέση με αυτές στη Δημοκρατία,
(ζ) τις συνθήκες
ανταγωνισμού στην αγορά και ειδικότερα το γεγονός ότι αυτές αλλάζουν διαρκώς ως
αποτέλεσμα ερευνών,
(η) οποιοδήποτε
άλλο κριτήριο καθορισμού τιμών που δυνατόν να μειώνει περαιτέρω τις τιμές
ορισμένων φαρμακευτικών προϊόντων ή κατηγοριών αυτών που προορίζονται για
σκοπούς πρόληψης και θεραπείας σοβαρών ασθενειών:
Νοείται ότι, η μέγιστη δυνατή χονδρική ή λιανική τιμή, που
προκύπτει λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια του παρόντος εδαφίου, δύναται να είναι
χαμηλότερη από αυτήν που θα προέκυπτε αν λαμβάνονταν υπόψη μόνο τα στοιχεία του
πραγματικού κόστους που αναφέρονται στο εδάφιο (1).
(1β) Σε περίπτωση
που αιτητής δεν παρέχει τις πληροφορίες που απαιτούνται, δυνάμει των διατάξεων
του εδαφίου (3) του άρθρου 90 εντός τις προθεσμίας που καθορίζεται, ο Υπουργός
δύναται να προχωρήσει σε καθορισμό της μέγιστης δυνατής χονδρικής ή λιανικής
τιμής, λαμβάνοντας υπόψη μόνο ένα ή περισσότερα από τα κριτήρια που αναφέρονται
στο εδάφιο (1α).
(2) Κατά τον
καθορισμό της μέγιστης δυνατής χονδρικής ή λιανικής τιμής, ο Υπουργός
διασφαλίζει ώστε η εφαρμογή των ανωτέρω κριτηρίων να μη γίνεται με τρόπο
αυθαίρετο ο οποίος να επιτρέπει τη διάκριση μεταξύ φαρμακευτικών προϊόντων
ανάλογα με την προέλευσή τους και ο οποίος θα μπορούσε να δυσχεράνει την
εισαγωγή φαρμακευτικών προϊόντων. Επιπρόσθετα, η μέγιστη δυνατή χονδρική ή
λιανική τιμή πρέπει να είναι λογική και να καθορίζεται σε επίπεδο το οποίο να
μην αποκλείει ή δυσχεραίνει την πώληση εισαγόμενων φαρμακευτικών προϊόντων.
(3) Η μέγιστη δυνατή
χονδρική ή λιανική τιμή φαρμακευτικών προϊόντων, που έχουν όμοια χημική σύνθεση
(δραστικά συστατικά), δε δύναται να καθορίζεται σε επίπεδο ψηλότερο από την
τιμή πώλησης του αντίστοιχου πρωτότυπου, το οποίο, για τους σκοπούς του
παρόντος εδαφίου, σημαίνει το προϊόν των οίκων που πραγματοποίησαν την έρευνα
και έχουν εισάγει διεθνώς τη δραστική ουσία στη θεραπευτική καθώς και το προϊόν
που παρασκευάζεται από άλλους κατόπιν νόμιμης εκχώρησης των σχετικών
δικαιωμάτων από τους δικαιούχους.
(4) Για
αυξημένες δυνάμεις ήδη κυκλοφορούντων φαρμακευτικών προϊόντων, η μέγιστη δυνατή
χονδρική ή λιανική τιμή δε δύναται να καθοριστεί σε επίπεδο ψηλότερο της τιμής
που υπολογίζεται κατ' αναλογία, με βάση τη τιμή του κυκλοφορούντος
φαρμακευτικού προϊόντος.
(5) Για μειωμένες
δυνάμεις ήδη κυκλοφορούντων φαρμακευτικών προϊόντων, ο καθορισμός της μέγιστης
δυνατής χονδρικής ή λιανικής τιμής δεν μπορεί να συνδυάζεται με την αφαίρεση
άλλης δύναμης του φαρμακευτικού προϊόντος από την αγορά κατά τρόπο που
επιτρέπει κεκαλυμμένες αυξήσεις τιμών.
(6) Ο Υπουργός,
με γνωστοποίηση που δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας,
δύναται να γνωστοποιεί τυχόν ειδικότερα κριτήρια και μεθόδους σχετικά με τις
τιμές φαρμακευτικών προϊόντων.
(7) Αντίγραφο
της ανωτέρω γνωστοποίησης αποστέλλεται στην Επιτροπή.»
2. Τον Απρίλιο
του 2014, μετά από επανειλημμένες εισηγήσεις της Υπηρεσίας μας, ανατέθηκε σε
εμπειρογνώμονες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) η μελέτη αξιολόγησης του
συστήματος τιμολόγησης των φαρμάκων. Η μελέτη αυτή είχε ετοιμαστεί από τους
καθηγητές του London School of Economics (LSE) κ.κ. Πάνο Καναβό και Olivier
Wouters για λογαριασμό του Υπουργείου Υγείας, και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο
2014.
Στις 6.3.2017, με επιστολή της Υπηρεσίας μας προς τον
Υπουργό Υγείας, αναφερθήκαμε στην προαναφερόμενη μελέτη του ΠΟΥ και
παρατηρήσαμε ότι στους όρους εντολής της μελέτης περιλαμβανόταν η αξιολόγηση
κατά πόσο οι τιμές των φαρμάκων του δημόσιου τομέα ήταν ικανοποιητικές και
συμφέρουσες, κατά πόσο οι τιμές του ιδιωτικού τομέα ήταν προσβάσιμες για τους
ασθενείς, οι τρόποι ενοποίησης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα όταν εφαρμοστεί το
Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓΕΣΥ) και τα βήματα/πορεία που πρέπει να ακολουθηθεί όσον
αφορά τον τομέα των φαρμάκων, για την εφαρμογή του ΓΕΣΥ. Στα πλαίσια αυτά της
μελέτης, αξιολογήθηκε το υφιστάμενο σύστημα τιμολόγησης των φαρμάκων και της
γενικότερης φαρμακευτικής φροντίδας και έγιναν εισηγήσεις για βελτίωση του
ρυθμιστικού πλαισίου από τη σκοπιά της πρόσβασης των ασθενών σε φάρμακα
(διαθεσιμότητας και οικονομικής δυνατότητας). Οι εισηγήσεις αυτές, σύμφωνα με
τη μελέτη, διαχωρίζονται σε 3 κατηγορίες:
(α) Άμεσες
παρεμβάσεις για εξορθολογισμό του τρόπου λειτουργίας του συστήματος τιμών.
(β) Παρεμβάσεις
για διόρθωση των κενών ενόψει της εισαγωγής του ΓΕΣΥ.
(γ) Παρεμβάσεις
για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του συστήματος μετά την εφαρμογή του ΓΕΣΥ.
3. Στα άμεσα
μέτρα/ενέργειες παρατίθενται στην πιο πάνω μελέτη διάφορες επιμέρους εισηγήσεις
ή/και επιλογές της πολιτικής που θα πρέπει να ακολουθηθεί, οι κυριότερες των
οποίων είναι οι ακόλουθες:
(α) Ρύθμιση των
τιμών που προκύπτουν από τον υφιστάμενο μηχανισμό (καλάθι 4 χωρών αναφοράς),
προσαρμόζοντας τες με βάση τη διαφοροποίηση του συσχετισμού μεταξύ του
Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (GDP/ΑΕΠ) των χωρών αυτών και της Κύπρου.
Το ύψος της
προσαρμογής αυτής θα υπολογίζεται με βάση τη διαφορά που προέκυψε μεταξύ του
ΑΕΠ της Κύπρου και του μέσου όρου του ΑΕΠ των 4 χωρών αναφοράς του μηχανισμού
καθορισμού τιμών (καλάθι της Κύπρου). Σημειώνεται ότι με βάση την απόκλιση που
παρουσίασε το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Κύπρου μεταξύ ετών 2009 μέχρι 2012 (από το
2005 που εφαρμόστηκε το υφιστάμενο σύστημα μέχρι το 2009 δεν υπήρξε ουσιαστική
απόκλιση), η διόρθωση/προσαρμογή των τιμών θα έπρεπε να είναι 8,5%, εφόσον το
ΑΕΠ της Κύπρου μειώθηκε κατά 8,5% σε σχέση με τον μέσο όρο του ΑΕΠ των 4 χωρών
αναφοράς. Αυτό σημαίνει μια άμεση μείωση των τιμών του ιδιωτικού τομέα κατά
8,5%, εφόσον τα φάρμακα στον ιδιωτικό τομέα διατίθενται στη Μέγιστη Χονδρική
Τιμή (ΜΧΤ), ως εκ τούτου η μείωση της ΜΧΤ θα επιφέρει μείωση των τιμών διάθεσης
τους κατά 8,5%.
Το μέτρο
αυτό ως άμεσο, θα έπρεπε να εφαρμοστεί το συντομότερο. Τελικά, εφαρμόστηκε τον
Μάρτιο 2015 (δηλαδή 7 μήνες μετά την υποβολή της μελέτης) και τερματίστηκε τον
Δεκέμβριο 2016. Για τους λόγους που τερματίστηκε, ζητήθηκαν οι εξηγήσεις του
Υπουργού Υγείας με επιστολή μας ημερ. 9.2.2017, εφόσον – σύμφωνα με τη μελέτη – θα έπρεπε να αξιολογείται
κάθε ορισμένο χρονικό διάστημα, η μεταβολή του συσχετισμού του ΑΕΠ της Κύπρου
με τον μέσο όρο του ΑΕΠ των 4 χωρών αναφοράς. Δηλαδή, ζητήσαμε να
πληροφορηθούμε κατά πόσο εξετάστηκε ο συσχετισμός και προέκυψε άνοδος του ΑΕΠ
της Κύπρου τέτοιος, που να δικαιολογεί την κατάργηση της μείωσης ύψους 8,5%.
(β) Μείωση κατά
20% - 30% των τιμών των πρωτότυπων φαρμάκων των οποίων έχει λήξει η πατέντα και
η τιμή των γενερικών να παραμείνει στο 80% της τιμής του πρωτότυπου.
(γ) Αλλαγή των
χωρών του καλαθιού, είτε λαμβάνοντας υπόψη, αντί – όπως γίνεται από το 2005
μέχρι σήμερα – τον μέσο όρο τιμών των 4 χωρών, δηλαδή μιας ακριβής, δύο μεσαίων
και μιας φθηνής χώρας, μόνο τις τιμές των μεσαίων χωρών ή μόνο της φθηνής
χώρας, είτε λαμβάνοντας ως χώρες αναφοράς 2 φθηνές και 1 μεσαία.
(δ) Αλλαγή στη
σύνθεση της Επιτροπής Τιμών, διατηρώντας μόνο μέλη από τις Φαρμακευτικές
Υπηρεσίες και το Υπουργείο Υγείας – στο παρόν στάδιο – και αφαιρώντας τα μέλη
που προέρχονται από τους βιομήχανους/εισαγωγείς και ασθενείς/ καταναλωτές.
(ε) Μείωση των
ανώτατων ποσοστών κέρδους των Φαρμακοποιών στα επίπεδα των υπόλοιπων χωρών της
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημειώνεται ότι στις ΜΧΤ των φαρμάκων του ιδιωτικού τομέα
επιβάλλεται ΦΠΑ 5% και ακολούθως 37% ως κέρδος του Φαρμακοποιού για τα φάρμακα
με ΜΧΤ μέχρι €50, 33% για ΜΧΤ €50 μέχρι €250 και 25% για ΜΧΤ άνω των €250,
καθώς και σταθερό ποσό €1 για κάθε συνταγή. Το πιο πάνω ποσοστό είναι πολύ ψηλό
– σε σχέση με τις πλείστες Ευρωπαϊκές χώρες – και δεν έχει μειωθεί ούτε ακόμα
και κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης των τελευταίων ετών. Η δραστική
μείωση του ποσοστού αυτού θεωρείται ως επιβεβλημένη και θα έπρεπε να είχε ήδη
εφαρμοστεί, για να επιμεριστεί η μείωση των τιμών και στους Φαρμακοποιούς
(πέραν των προμηθευτών/αντιπροσώπων).
Άλλες εισηγήσεις που περιλαμβάνονται στη μελέτη, αφορούν τον
περιορισμό – με νομοθεσία – των διαφημίσεων φαρμακευτικών προϊόντων από τους
κατασκευαστές ή/και αντιπροσώπους τους, έκδοση οδηγιών/εγκυκλίων για τον τρόπο
συνταγογράφησης των φαρμάκων από τους γιατρούς του δημόσιου τομέα και,
εκστρατεία διαφώτισης του κοινού για την ισοδυναμία και ασφάλεια χρήσης των
γενερικών φαρμάκων.
4. Με την πιο
πάνω επιστολή μας πληροφορήσαμε τον Υπουργό Υγείας ότι τα πιο πάνω
μέτρα/εισηγήσεις θα έπρεπε να εφαρμοστούν αμέσως, εφόσον περιλαμβάνονταν στη
δέσμη των άμεσων επιλογών για αντιμετώπιση της ακρίβειας των τιμών των
φαρμάκων. Ωστόσο, οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες δεν φαίνεται να προχώρησαν μέχρι
την ημέρα της επιστολής μας – 2½ χρόνια μετά
την υποβολή της μελέτης – σε οποιαδήποτε υποβολή εισηγήσεων προς τον
Υπουργό Υγείας για τα μέτρα/ενέργειες που θα έπρεπε να προωθηθούν, ώστε να
αποφασίσει ως προς τον τρόπο και τη μέθοδο μείωσης των τιμών, εκτός της μείωσης
ύψους 8,5% για 21 μήνες, που αναφέρθηκε πιο πάνω.
Σημειώνεται ότι το σύστημα τιμολογιακής πολιτικής της Κύπρου
υιοθετήθηκε με Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου στις 9.12.2004, κατόπιν
μελέτης που εκπονήθηκε από το LSE, και τέθηκε σε εφαρμογή την 1.3.2005. Σύμφωνα
με το πιο πάνω σύστημα, οι μέγιστες χονδρικές τιμές των φαρμάκων (ΜΧΤ)
καθορίζονται με τη μέθοδο «reference pricing» και προκύπτουν από τον μέσο όρο
των μέγιστων χονδρικών τιμών (ΜΧΤ) τεσσάρων χωρών (χώρες αναφοράς), μιας
ακριβής, δύο μεσαίων και μιας φθηνής, προσαυξημένον κατά 3% για τα έξοδα
εισαγωγής. Οι χώρες αυτές που επιλέγηκαν είναι οι ακόλουθες:
(i) Ακριβή χώρα: Σουηδία - Εναλλακτικά: Δανία, Γερμανία
(ii) Μεσαίες
χώρες: Αυστρία, Γαλλία - Εναλλακτικά: Ιταλία, Βέλγιο
(iii) Φθηνές
χώρες: Ελλάδα - Εναλλακτικά: Ισπανία
Έκτοτε, ουδέποτε αξιολογήθηκε κατά πόσο τροποποιήθηκε η θέση
(από άποψη του ύψους τιμών των φαρμάκων) των εν λόγω χωρών και ουδέποτε
τροποποιήθηκε το καλάθι των χωρών αναφοράς. Ως αποτέλεσμα, παρόλον ότι η μια
από τις μεσαίες χώρες – η Αυστρία – έχει καταστεί μια από τις τρεις ακριβότερες
χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες εξακολουθούν να
λαμβάνουν υπόψη τις ΜΧΤ των φαρμάκων της χώρας αυτής, ως τις τιμές μιας από τις
δύο μεσαίες χώρες στο καλάθι των 4 χωρών αναφοράς. Οι υπόλοιπες ακριβές χώρες
εξακολουθούν να είναι ανάμεσα στις πιο ακριβές. Ως εκ τούτου, παρουσιάζεται μια
στρέβλωση – προς τα πάνω – στις τιμές της Κύπρου, η οποία αποβαίνει υπέρ των
προμηθευτών και εις βάρος των ασθενών, εφόσον στο καλάθι υπάρχουν 2 ακριβές και
1 μεσαία χώρα (αντί 1 ακριβή και 2 μεσαίες). Για το μέγεθος της επιβάρυνσης των
ασθενών, ενδεικτικά αναφέρεται ότι έστω και 1% μείωση στις τιμές ισοδυναμεί με
€1,0εκ. περίπου τον χρόνο για τα φάρμακα του ιδιωτικού τομέα και περίπου
€0,5εκ. για αυτά του δημοσίου, ποσά τα οποία επωφελούνται οι προμηθευτές,
εφόσον η μη αναθεώρηση του καλαθιού των χωρών αυτών, είχε ως αποτέλεσμα την
αύξηση των τιμών των φαρμάκων.
5. Όπως
προκύπτει από συγκριτική μελέτη που δημοσιεύθηκε και στο διαδίκτυο τον Αύγουστο
2016 και είχε εκπονηθεί από τους κ.κ. Π. Πέτρου του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας
(ΟΑΥ) και καθηγητή στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου και Σ. Βανδώρο, καθηγητή του
King’s College London, η Κύπρος είναι η τέταρτη ακριβότερη χώρα ανάμεσα στις 11
Ευρωπαϊκές που επιλέγηκαν (Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία, Σουηδία, Αυστρία, Ισπανία,
Ιταλία, Νορβηγία, Δανία, Ελλάδα και Κύπρος), για τα 100 περισσότερο
συνταγογραφούμενα φάρμακα του ιδιωτικού τομέα. Σύμφωνα με την πιο πάνω μελέτη,
εάν γίνει προσαρμογή των τιμών – με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ – σε ίση
αγοραστική δύναμη (GDP – PPP), που είναι αντικειμενικότερος τρόπος σύγκρισης, η
Κύπρος είναι η ακριβότερη χώρα από τις 11 πιο πάνω χώρες. Το ίδιο ισχύει
(δηλαδή η Κύπρος είναι η ακριβότερη) και για τα 22 πιο ακριβά φάρμακα (που
αποτελούν περίπου το 35% της συνολικής αξίας) του δημόσιου τομέα.
6. Επίσης,
σύμφωνα με άλλη μελέτη των κ.κ. Π. Πέτρου και Μ. Α. Ταλία το 2016, η οποία
πραγματεύεται την τιμολόγηση των πρωτότυπων φαρμάκων (των οποίων η πατέντα
ευρίσκεται σε ισχύ) σε 5 χώρες που βρέθηκαν ή βρίσκονται εν μέσω οικονομικής
κρίσης (Πορτογαλία, Ισπανία, Ελλάδα, Ιταλία και Κύπρος), και την οικονομική
δυνατότητα πρόσβασης σε αυτά των ασθενών, η Κύπρος είναι η χώρα που έλαβε τα
λιγότερα μέτρα (με μόνο μια μείωση ύψους 8,5% των ΜΧΤ για μερικούς μήνες), ενώ
οι υπόλοιπες 4 χώρες, με μια σειρά μέτρων, πέτυχαν σοβαρές μειώσεις στις τιμές
των φαρμάκων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η Ελλάδα με τα μέτρα που έλαβε, πέτυχε
εξοικονόμηση €1δισ. το 2015 (από το σύνολο των €5,4δισ.). Σημειώνεται ότι η
Κύπρος είναι η ακριβότερη στις τιμές του ιδιωτικού τομέα, με την Ελλάδα να
είναι η φθηνότερη και, το ίδιο ισχύει (ακριβότερη η Κύπρος) και μετά την
προσαρμογή των τιμών, ανάλογα με το κατά κεφαλήν GDP-PPP. Η Κύπρος ευρίσκεται –
σύμφωνα με την πιο πάνω μελέτη – στη χειρότερη θέση από τις 5 πιο πάνω χώρες,
αναφορικά με την οικονομική προσβασιμότητα σε φάρμακα (κατόπιν προσαρμογής των
τιμών για το κατά κεφαλήν GDP-PPP).
7. Στην Κύπρο
επίσης, δεν παρέχεται – παρόλον ότι επιτρέπεται από τη νομοθεσία – η δυνατότητα
παράλληλης εισαγωγής ενός φαρμάκου, λόγω των αδικαιολόγητων φραγμών που
υφίστανται. Η παράλληλη εισαγωγή είναι η δυνατότητα – κατόπιν αδειοδότησης
άλλου οικονομικού φορέα, πέραν του αδειοδοτημένου ή/και αντιπροσώπου του
κατασκευαστή – εισαγωγής παραπλήσιων ή/και των αδειοδοτημένων φαρμάκων από
άλλες πηγές (φαρμακαποθήκες, χονδρεμπόρους), σε τιμές κατά πολύ φθηνότερες από
τις τιμές του εργοστασίου κατασκευής, λόγω και του ανταγωνισμού.
Οι περιορισμοί ωστόσο που τίθενται και η
πολύπλοκη/χρονοβόρος διαδικασία που εφαρμόζεται από τις Φαρμακευτικές Υπηρεσίες
και τα άλλα αρμόδια όργανα, αποτρέπει τους ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς
να υποβάλουν προσφορά. Ως αποτέλεσμα, αυτή η διαδικασία – όπως πληροφορηθήκαμε
– έχει εφαρμοστεί 2 μόνο φορές, και τις 2 με αποτυχία των οικονομικών φορέων,
που δοκίμασαν να προμηθεύσουν τα φάρμακα στο δημόσιο – μέσω προσφορών – με τη διαδικασία
της παράλληλης εισαγωγής (χωρίς να είναι κάτοχοι της άδειας κυκλοφορίας ή
αντιπρόσωποι του κατόχου ή του κατασκευαστή), να εκπληρώσουν τις συμβατικές
τους υποχρεώσεις. Σημειώνεται ότι όλα αυτά τα χρόνια, δεν καταβλήθηκε
οποιαδήποτε προσπάθεια για διευκόλυνση των ενδιαφερόμενων οικονομικών φορέων,
απλοποιώντας τις διαδικασίες (εννοείται, χωρίς να μειώνεται η ασφάλεια της
υγείας των ασθενών). Οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες που έχουν την ευθύνη της
παρακολούθησης της αγοράς και είναι γνώστες των πιο πάνω, δεν έχουν εισηγηθεί
οποιαδήποτε ουσιαστικά μέτρα/ενέργειες προς αυτήν την κατεύθυνση, εφόσον είναι
φανερό ότι η διαδικασία αυτή ουσιαστικά δεν χρησιμοποιείται, για απάμβλυνση του
κόστους που επωμίζονται τόσο οι ασθενείς του ιδιωτικού τομέα, όσο και το δημόσιο,
εν μέσω μάλιστα – και διαρκούσης – της οικονομικής κρίσης.
Η Υπηρεσία μας προέβηκε σε έρευνα τιμών ορισμένων φαρμάκων –
δειγματοληπτικά – που διατίθενται από Ευρωπαϊκές φαρμακαποθήκες, οι οποίες
παρατίθενται στον επισυνημμένο Πίνακα 1, σε σύγκριση με τις τιμές των ιδίων
φαρμάκων που κατακυρώθηκαν σε πρόσφατους διαγωνισμούς των Φαρμακευτικών
Υπηρεσιών. Όπως προκύπτει από τη σύγκριση αυτή, οι τιμές της Κύπρου είναι κατά
πολύ ψηλότερες, ακόμα και κατόπιν προσφορών, γεγονός που επιβάλλει τη λήψη
μέτρων για προώθηση των παράλληλων εισαγωγών. Στον ιδιωτικό τομέα τα πράγματα
είναι ακόμη χειρότερα, αφού εκεί ισχύουν οι ΜΧΤ, στις οποίες διατίθενται προς
τους ασθενείς.
8. Λόγω της
οικονομικής κρίσης και εξαιτίας των πολύ ψηλών τιμών των φαρμάκων στην Κύπρο,
σημαντικός – και συνεχώς αυξανόμενος – αριθμός ασθενών, φαίνεται να
προμηθεύεται φάρμακα από τις κατεχόμενες περιοχές στις οποίες η Κυβέρνηση δεν
ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο. Πέραν της πολιτικής διάστασης του θέματος, τίθεται
και θέμα μη δυνατότητας ελέγχου της ποιότητας των φαρμάκων που αγοράζουν οι
ασθενείς με τον τρόπο αυτό. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη το καθεστώς που υφίσταται
στις κατεχόμενες περιοχές, η Υπηρεσία μας θεωρεί ότι η υγεία των ασθενών
εκτίθεται σε άμεσο κίνδυνο. Σημειώνεται ότι με τον περιορισμό που τέθηκε πριν 3
περίπου χρόνια (κατόπιν υποδείξεων της Τρόικα) στους δικαιούχους δωρεάν
ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ένας επιπρόσθετος αριθμός οδηγήθηκε στον
ιδιωτικό τομέα, με όλες τις οικονομικές συνέπειες για τους ίδιους, εξαιτίας του
γεγονότος ότι οι ασθενείς του ιδιωτικού τομέα αγνοήθηκαν σχεδόν πλήρως από το
Υπουργείο Υγείας – όσον αφορά τις πολύ ψηλές τιμές των φαρμάκων – κατά τη
διάρκεια της οικονομικής κρίσης, εφόσον δεν λήφθηκαν οποιαδήποτε μέτρα για
δραστική μείωση των τιμών (πέραν της μείωσης ύψους 8,5% που αναφέρθηκε πιο
πάνω).
9. Στην πιο
πάνω επιστολή μας, επισυνάψαμε – ενδεικτικά – τον Πίνακα 2 με τις τιμές που
πωλούνται ορισμένα φάρμακα στις κατεχόμενες περιοχές, σε σύγκριση με τις ΜΧΤ
της Κύπρου (που είναι ταυτόχρονα και οι τιμές πώλησης τους), όπως προκύπτει από
στοιχεία που τέθηκαν υπόψη μας, την ορθότητα των οποίων δεν μπορούσαμε να
επιβεβαιώσουμε επίσημα.
10. Η κατάσταση
που επικρατεί στην Κύπρο και ο τρόπος που αντιμετωπίζεται το δημόσιο από τους
προμηθευτές/αντιπροσώπους κατασκευαστών στις περιπτώσεις των φαρμάκων που
προστατεύονται με πατέντα, δηλαδή όταν δεν υπάρχει ανταγωνισμός, εφόσον δεν
παρέχεται δυνατότητα προμήθειας τους από άλλη πηγή, καταγράφεται στην επιστολή
μας προς τον Υπουργό Υγείας με ημερ. 23.1.2017, για την οποία γίνεται εκτενής
αναφορά πιο κάτω, στην Παράγραφο Β της παρούσας έκθεσης μας.
Όσον αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης από τις Φαρμακευτικές
Υπηρεσίες ή/και τα αρμόδια όργανα, των προσπαθειών – έστω και ελαχίστων – που
καταβάλλουν ακόμα ορισμένοι οικονομικοί φορείς για να συμμετάσχουν σε ένα
διαγωνισμό του δημοσίου, αυξάνοντας τον ανταγωνισμό και μειώνοντας ενδεχομένως
τις τιμές, χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που παραθέσαμε σε προηγούμενη
επιστολή μας με ημερ. 14.12.2016, στην οποία καταγράφονται τα προβλήματα και οι
φραγμοί που τίθενται σε ένα διαγωνισμό με εκτίμηση δαπάνης €2,5εκ., όσον αφορά
τη δυνατότητα συμμετοχής στον διαγωνισμό και ενός αδειοδοτημένου μεν φαρμάκου,
του οποίου διαφέρει κάπως το ποσοστό συγκέντρωσης της δραστικής ουσίας, από
αυτή που καθορίζεται τα τελευταία χρόνια στις προσφορές των Φαρμακευτικών
Υπηρεσιών. Παρατηρούμε ότι ενώ – όπως φαίνεται – η επίλυση του προβλήματος
είναι απλή, εντούτοις μέχρι σήμερα δεν έχει δοθεί λύση, παραπέμποντας το θέμα
σε χρονοβόρες διαδικασίες (εξέταση από ad-hoc επιτροπή), διαιωνίζοντας έτσι το
πρόβλημα, χωρίς να λαμβάνεται τελική απόφαση, με αποτέλεσμα είτε να συνεχίζεται
η αγορά από την προηγούμενη σύμβαση σε ενδεχομένως ψηλότερες τιμές, είτε να
κινδυνεύει να αποσύρει το ενδιαφέρον του ο οικονομικός φορέας που εδώ και 2
χρόνια προσπαθεί να του επιτραπεί η συμμετοχή στον διαγωνισμό για το
συγκεκριμένο αδειοδοτημένο φάρμακο (Human Albumin).
11. Ενόψει των
πιο πάνω και λαμβάνοντας υπόψη το μεγάλο χρονικό διάστημα που παρήλθε από την
υποβολή της μελέτης του ΠΟΥ (Αύγουστος 2014) καθώς και την καθυστέρηση στην
εφαρμογή του ΓΕΣΥ, πληροφορήσαμε τον Υπουργό Υγείας ότι θεωρούμε ως επιτακτική
την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων για μείωση των τιμών των φαρμάκων, εφαρμόζοντας
τις τεκμηριωμένες εισηγήσεις της μελέτης, η οποία ετοιμάστηκε για τον ΠΟΥ από
ένα εγνωσμένου κύρους Πανεπιστήμιο (LSE), τόσο όσον αφορά τις άμεσες όσο και
αυτές που αφορούν το μεταβατικό στάδιο και στοχεύουν στην προετοιμασία της
αγοράς φαρμάκων ενόψει της εφαρμογής του ΓΕΣΥ. Τον πληροφορήσαμε επίσης ότι είναι
πολύ σημαντικό να εφαρμοστούν οι πιο πάνω εισηγήσεις, ώστε κατά την
προετοιμασία εισαγωγής του ΓΕΣΥ, το Κράτος – και κατ΄ επέκταση οι ασθενείς – να
μην βρεθούν σε μειονεκτική θέση με την εφαρμογή του, προς όφελος των
προμηθευτών/κατασκευαστών/ φαρμακοποιών.
12. Ο Υπουργός
Υγείας, με την απαντητική του επιστολή ημερ. 27.3.2017, πληροφόρησε την
Υπηρεσία μας ότι το Υπουργείο Υγείας εστιάστηκε πάνω στην προσπάθεια πλήρους
μεταρρύθμισης του κλάδου υγείας, περιλαμβανομένου και αυτού των φαρμάκων και,
λόγω της μη εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς των φαρμάκων, στην οποία συνέτεινε
και η μη ορθή λειτουργία των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών, αποφασίστηκε η δημιουργία
Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ), στα πρότυπα των υπολοίπων 27 κρατών μελών
της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τον οποίο συντάχθηκε και σχετική νομοθεσία. Επίσης,
μας πληροφόρησε ότι έγιναν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των
Φαρμακευτικών Υπηρεσιών με την εμπλοκή πλέον των ασθενών στις διαδικασίες
επικαιροποίησης υφιστάμενων πρωτοκόλλων και καταρτισμό νέων αλλά και
θεσμοθέτηση μηχανισμού εξέτασης ονομαστικών αιτημάτων, ένα σύστημα το οποίο
επιδιώκει την αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν φυσικά πρόσωπα που δεν μπορούν
να εξυπηρετηθούν από τα υφιστάμενα εγκεκριμένα φαρμακευτικά προϊόντα του
Κρατικού Συνταγολογίου. Επίσης, μας πληροφόρησε ότι παράλληλα με τις πιο πάνω
ενέργειες, στο πλαίσιο της ενοποίησης της εμπειρογνωμοσύνης και τεχνογνωσίας σε
θέματα προσφορών καθώς και εφαρμογής διακριτών εξουσιών όσον αφορά στη ρύθμιση
και εποπτεία της κυκλοφορίας και αγοράς του φαρμάκου μέχρι τη λειτουργία του
ΕΟΦ, ως ανεξάρτητη φαρμακορρυθμιστική αρχή, από την 1.1.2017, η προμήθεια των
φαρμακευτικών προϊόντων έχει μεταφερθεί στη διοίκηση του Υπουργείου Υγείας και
συγκεκριμένα στη Διεύθυνση Αγορών και Προμηθειών του Υπουργείου Υγείας.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε επίσης – όπως μας πληροφόρησε ο Υπουργός – και στην
επανεκκίνηση της προσπάθειας εισαγωγής του ΓΕΣΥ, το οποίο θα επιλύσει οριστικά
το ζήτημα της διαθεσιμότητας των φαρμάκων στην Κύπρο, στην ενιαία πλέον αγορά
που θα διαμορφωθεί σε περιβάλλον ΓΕΣΥ.
Παρατηρούμε ότι στις πιο πάνω απαντήσεις του Υπουργού Υγείας
δεν παρατίθενται οποιαδήποτε αναλυτικά στοιχεία/τεκμήρια και δεν διευκρινίζεται
ο προγραμματισμός που έγινε, ούτε και τα χρονοδιαγράμματα που τέθηκαν.
13. Το Υπουργείο
Υγείας, όπως μας πληροφόρησε ο Υπουργός, αποδέχεται τις επισημάνσεις της
Υπηρεσίας μας για λήψη μέτρων στο μεσοδιάστημα και υπερθεματίζει ότι οι
διαφαινόμενες αλλαγές και η επικείμενη εισαγωγή των μεταρρυθμίσεων, επιβάλλει
αναθεώρηση των ειδικών μέτρων που θα πρέπει να ληφθούν ως ενδιάμεσες λύσεις,
αφενός μέχρι την εισαγωγή του ΕΟΦ, η οποία αναμένεται ότι θα ολοκληρωθεί εντός
του τρέχοντος έτους και, αφετέρου, μέχρι τη λειτουργία του ΓΕΣΥ, το οποίο
σύμφωνα με τα προτεινόμενα χρονοδιαγράμματα θα επιτρέψει τη διαπραγμάτευση των
φαρμάκων στον ΟΑΥ εντός του 2019. Για το σκοπό αυτό, ο Υπουργός μας πληροφόρησε
ότι λήφθηκε απόφαση μετάκλησης ειδικού από το εξωτερικό, προκειμένου να
συμβουλεύσει το Υπουργείο Υγείας επί θεμάτων που αφορούν τα ενδιάμεσα μέτρα,
ούτως ώστε να ενταχθούν στην ολοκληρωμένη εικόνα των μεταρρυθμίσεων και να μην
θεωρούνται αποσπασματικά και μη στοχευμένα.
Ως εκ τούτου, μας πληροφόρησε ότι το Υπουργείο Υγείας
συμφωνεί με τις επισημάνσεις της Υπηρεσίας μας και την αναγκαιότητα αναθεώρησης
της τιμολογιακής πολιτικής για τα φάρμακα, και προτίθεται να υλοποιήσει τις
οποιεσδήποτε προτεινόμενες εισηγήσεις της πιο πάνω μελέτης του 2014, το
συντομότερο δυνατό και, αφού ολοκληρωθεί η προσπάθεια ένταξης αυτών ή και άλλων
που ενδεχομένως να τους προταθούν από τους ειδικούς που μετακαλούν, στο
ευρύτερο πλαίσιο της μεταρρύθμισης και, ενόψει των νέων δεδομένων που έχουν
διαμορφωθεί. Τέλος, μας πληροφόρησε ότι σε κάθε περίπτωση και σύμφωνα με την
πρόνοια των Κανονισμών, η αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής θα ολοκληρωθεί
εντός του 2017.
Από τη μελέτη των πιο πάνω, με επιστολή μας ημερ. 31.3.2017
- μετά τη λήψη απάντησης επί της οποίας θα εκδοθεί η επόμενη έκθεση επί του
θέματος - ζητήσαμε από τον Υπουργό Υγείας όπως δώσει οδηγίες στις Φαρμακευτικές
Υπηρεσίες, να μας αποστείλουν το συντομότερο διευκρινιστικές/ επιπρόσθετες
πληροφορίες, όσον αφορά τα δεδομένα/στοιχεία στα οποία βασίστηκε η δημιουργία
του ΕΟΦ, τους όρους εντολής/αρμοδιότητες/ εξουσίες του, αντίγραφο της σχετικής
νομοθεσίας για τη δημιουργία του ΕΟΦ (ή προσχεδίου του νόμου εάν δεν έχει ακόμα
ψηφιστεί), καθώς και το στάδιο στο οποίο βρίσκεται και, στοιχεία (μελέτες,
εισηγήσεις, αποφάσεις κλπ.) που να τεκμηριώνουν τις αλλαγές στις οποίες
αναφέρθηκε στην πιο πάνω επιστολή του (όπως τη ρύθμιση/τρόπο εμπλοκής ασθενών
στις διαδικασίες επικαιροποίησης πρωτοκόλλων και καταρτισμού νέων), καθώς και
τη διαδικασία/τρόπους ενημέρωσης της οποίας έτυχαν ή τυγχάνουν οι ασθενείς,
σχετικά με τις αλλαγές αυτές καθώς και για το δικαίωμα τους να αποταθούν στην
επιτροπή εξέτασης ονομαστικών αιτημάτων.
14. Σχετικά με
την πιο πάνω αναφορά του Υπουργού Υγείας, ότι το ΓΕΣΥ θα επιλύσει οριστικά το
ζήτημα της διαθεσιμότητας των φαρμάκων στην Κύπρο, στην ενιαία πλέον αγορά που
θα διαμορφωθεί, παρατηρούμε ότι, η μελέτη του ΠΟΥ/LSE εισηγείτο μέτρα για το
πρώτο στάδιο (μείωση των τιμών) και μέτρα για το μεταβατικό/δεύτερο στάδιο
(πριν την εφαρμογή του ΓΕΣΥ), ώστε να επιτευχθεί η ομαλή μετάβαση σε αυτό, και
όχι να επιλυθούν τα προβλήματα με την εισαγωγή του ΓΕΣΥ. Εάν δεν ληφθούν οι αποφάσεις
και τα μέτρα που εισηγείται η μελέτη πριν την εισαγωγή του ΓΕΣΥ, αυτό θα έχει
ως αποτέλεσμα την οριστική διασφάλιση των συμφερόντων των
προμηθευτών/κατασκευαστών, εις βάρος των ασθενών. Επομένως, προκύπτει ότι οι
εισηγήσεις της μελέτης αυτής, τόσο για το πρώτο στάδιο (πλην μιας μείωσης που
έπαυσε στη συνέχεια να ισχύει) όσο και για το δεύτερο δεν έχουν υιοθετηθεί,
κάτι που έρχεται σε αντίφαση με την πιο πάνω αναφορά του.
Τέλος, ζητήσαμε όπως μας πληροφορήσει για τα δεδομένα
(προγραμματισμό κ.λπ.) στα οποία βασίζεται η κατηγορηματική δήλωση στην πιο
πάνω επιστολή του, ότι σε κάθε περίπτωση η αναθεώρηση της τιμολογιακής
πολιτικής των φαρμάκων θα συμπληρωματική εντός του 2017, λαμβάνοντας υπόψη ότι
η μελέτη του ΠΟΥ/LSE είχε υποβληθεί τον Αύγουστο 2014 και μέχρι σήμερα δεν έχει
γίνει ουσιαστικά οτιδήποτε (πέραν της μείωσης του 8,5% για μερικούς μήνες). Για
το θέμα αυτό – της μη λήψης μέτρων στη βάση των εισηγήσεων της μελέτης –, τον
πληροφορήσαμε ότι θεωρούμε ότι η ευθύνη βαραίνει πρωτίστως τις Φαρμακευτικές
Υπηρεσίες και τους συγκεκριμένους τομείς τους οι οποίοι είχαν και έχουν την
ευθύνη παρακολούθησης της αγοράς και υποβολής εισηγήσεων προς τον εκάστοτε
Υπουργό. Επίσης, τον πληροφορήσαμε ότι εύλογα ερωτηματικά προκύπτουν για τους
λόγους για τους οποίους δεν εντοπίστηκαν οι σοβαρές αδυναμίες του όλου
συστήματος από τους αρμόδιους/εντεταλμένους προς τούτο λειτουργούς των
Φαρμακευτικών Υπηρεσιών (όπως διαπιστώνεται και από τα παραδείγματα που
παραθέσαμε ενδεικτικά). Οι πιο πάνω παραλείψεις των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών,
δρουν σαφώς υπέρ των συμφερόντων των Φαρμακεμπόρων ή/και Φαρμακοποιών και εις
βάρος του δημοσίου καθώς και των πολιτών που εξυπηρετούνται από τον ιδιωτικό
τομέα. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη το ετήσιο συνολικό κόστος προμήθειας των
φαρμάκων (ιδιωτικού και δημόσιου τομέα), το οποίο ανέρχεται στα €200εκ.
περίπου, εύκολα αντιλαμβάνεται κάποιος τη σοβαρότητα της παράλειψης αυτής,
εφόσον για κάθε μήνα καθυστέρησης στην εφαρμογή των μέτρων που απαιτούνται,
επιβαρύνονται οι ασθενείς και το δημόσιο με ένα αρκετά σημαντικό κόστος. Ως εκ
τούτου, θεωρούμε ότι η αδράνεια για δύο και πλέον χρόνια από το Υπουργείο
Υγείας ήταν απαράδεκτη και συνεπώς θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα - μετά και
από την υποβολή των μελετών – αφού τούτο επιβάλλει η υποχρέωση για προστασία
του δημοσίου χρήματος και των ασθενών του ιδιωτικού τομέα.
Είναι εισήγηση μας όπως ο Υπουργός εξετάσει με προσοχή τα
δεδομένα που καταγράφουμε πιο πάνω και αξιολογήσει τη δυνατότητα αναζήτησης
ευθυνών.
Β. Έλλειψη
ανταγωνισμού στους διαγωνισμούς προμήθειας φαρμάκων.
1. Σχετικά με
την έλλειψη ανταγωνισμού στους διαγωνισμούς προμήθειας φαρμάκων, η Υπηρεσία μας
απέστειλε στον Υπουργό Υγείας επιστολή με ημερ. 23.1.2017, στην οποία
καταγράφονται ενδεικτικά παραδείγματα διαγωνισμών των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών,
στους οποίους, από τους ελέγχους που διεξήγαγε η Υπηρεσία μας στα πλαίσια των
αρμοδιοτήτων της, διαπιστώθηκε ότι έχει αρχίσει να εμφανίζεται και πάλιν το
φαινόμενο της έλλειψης ανταγωνισμού και οι μονοπωλιακές καταστάσεις, οι οποίες
οδηγούν στην αύξηση – υπερβολική μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις - των τιμών,
εις βάρος των συμφερόντων του δημοσίου.
2. Ενόψει των
πιο πάνω διαπιστώσεων μας και λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα σχετικά με τις
τιμές φαρμακευτικών προϊόντων από φαρμακαποθήκες, καθώς και τις διαδικασίες που
απαιτούνται για την έκδοση εδικών αδειών ή/και αδειών παράλληλης εισαγωγής,
όπως περιγράφονται πιο πάνω, η Υπηρεσία μας εισηγήθηκε όπως το Υπουργείο Υγείας
εξετάσει το συντομότερο τη λήψη μέτρων για αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων,
μεταξύ των οποίων:
(α) Την αλλαγή
του μηχανισμού καθορισμού της Μ.Χ.Τ. των φαρμάκων, για την οποία γίνεται
αναφορά πιο πάνω.
(β) Την
τροποποίηση της σχετικής με την αδειοδότηση φαρμάκων νομοθεσίας, έτσι ώστε σε
περιπτώσεις όπου εταιρείες κατ’ επανάληψη και, χωρίς τεκμηριωμένη αιτιολογία,
δεν λαμβάνουν μέρος σε διαγωνισμούς του δημοσίου για σκευάσματα των οποίων
είναι κάτοχοι άδειας, να τους αφαιρείται η άδεια.
(γ) Να μην
επιτρέπεται η κατοχή άδειας για πέραν από ένα ανταγωνιστικό φάρμακο, από τον
ίδιο ή/και σχετιζόμενο με αυτόν οικονομικό φορέα.
(δ) Μείωση των
απαιτήσεων και απλοποίηση των διαδικασιών εισαγωγής φαρμάκων με παράλληλη
εισαγωγή, με στόχο την αύξηση του ανταγωνισμού.
3. Ο Υπουργός
Υγείας, με την επιστολή του ημερ. 7.3.2017, μας πληροφόρησε ότι όσον αφορά τον
ένα από τους διαγωνισμούς που ενδεικτικά είχαμε παραθέσει ως παράδειγμα της
συμπεριφοράς ή/και της δυνατότητας που παρέχεται στους προμηθευτές από τη
νομοθεσία στη διατήρηση των υπερβολικά ψηλών τιμών (Παράγραφος Α.10 πιο πάνω),
ενόψει του γεγονότος ότι ο προσφοροδότης δεν αποδέχτηκε μείωση της τιμής του
αποφασίστηκε από το Συμβούλιο Προσφορών κατακύρωση του, με την αναθέτουσα αρχή
να ασκεί το δικαίωμα της για μείωση στην ποσότητα που θα αγοραστεί κατά 30%
(δηλαδή περιορισμός στην ποσότητα αλλά στην ίδια ψηλή τιμή), ο δεύτερος είχε
ακυρωθεί, ενώ για τον τρίτο, ο οποίος αφορούσε φαρμακευτικό προϊόν το οποίο
προστατεύεται με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας μέχρι τις 30.8.2019, βρισκόταν σε
εξέλιξη η διαδικασία διαπραγμάτευσης.
Μας πληροφόρησε επίσης ότι οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες
διαβεβαιώνουν ότι καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για διασφάλιση της
επάρκειας φαρμακευτικών προϊόντων, με γνώμονα πάντοτε το δημόσιο συμφέρον και
την ορθολογιστική χρήση των δημοσίων δαπανών, εντός του νομικού πλαισίου και
των νενομισμένων διαδικασιών. Όσον αφορά τη σωρεία στοιχείων τα οποία ζητούνται
για την έκδοση αδειών κυκλοφορίας από το Συμβούλιο Φαρμάκων, σκοπός της είναι η
διασφάλιση της ποιότητας, ασφάλειας και αποτελεσματικότητας των φαρμακευτικών
προϊόντων και, τα στοιχεία είναι σύμφωνα με αυτά που απαιτούνται σε όλα τα
κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη βάση των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και των
κατευθυντήριων γραμμών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων. Όσον αφορά την
έκδοση άδειας κυκλοφορίας σε έναν οικονομικό φορέα, αυτό μας ανάφερε ότι
πηγάζει από τη σχετική νομοθεσία. Δεν παραθέτει ωστόσο συγκριτικά αναλυτικά
στοιχεία για τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να τεκμηριώσει την
απάντηση του.
Αναφορικά με τις παράλληλες εισαγωγές, μας πληροφόρησε ότι
παρά το γεγονός ότι η νομοθεσία μας προνοεί την έκδοση αδειών παράλληλης
εισαγωγής από το Συμβούλιο Φαρμάκων, έχει παρατηρηθεί ότι δεν γίνεται
εκτεταμένη χρήση, λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος από τους ίδιους τους οικονομικούς φορείς, αναφέροντας
μας ότι από το 2004 μέχρι σήμερα, το Συμβούλιο Φαρμάκων έχει λάβει 63 αιτήσεις,
διευκρινίζοντας το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η κάθε μια από αυτές. Για τις πιο
πάνω περιπτώσεις, ζητήσαμε από τον Υπουργό Υγείας περισσότερες λεπτομέρειες με
επιστολή μας ημερ. 31.3.2017.
Μας πληροφόρησε επίσης για το κόστος υποβολής μιας τέτοιας
αίτησης και, ότι τα παράλληλα εισαγόμενα φαρμακευτικά προϊόντα λαμβάνουν την
ίδια τιμή με τα προϊόντα αναφοράς και, ως εκ τούτου, οι ασθενείς δεν
επωφελούνται από τις χαμηλότερες τους τιμές.
4. Σχολιάζοντας
την πιο πάνω αναφορά του Υπουργού, με την πιο πάνω επιστολή μας ημερ. 31.3.2017
επισημάναμε ότι οι κάτοχοι των εν λόγω αδειών, μπορούν να υποβάλουν προσφορά σε
χαμηλότερες τιμές για τα προϊόντα τους, σε διαγωνισμούς – τουλάχιστον –του
δημοσίου, ή/και να δώσουν στα Φαρμακεία καλύτερες τιμές, προς όφελος των
ασθενών. Η ΜΧΤ δεν απαγορεύει την υποβολή χαμηλότερης τιμής, κάτι το οποίο
γίνεται συχνά στις προσφορές του δημοσίου, όταν υπάρχουν ανταγωνιστικά φάρμακα.
5. Όσον αφορά
τις πιο πάνω εισηγήσεις μας, ο Υπουργός Υγείας μάς πληροφόρησε τα ακόλουθα:
(α) Ο μηχανισμός
υπολογισμού της ΜΧΤ γίνεται από τον Ιούνιο 2015 μέχρι τον Δεκέμβριο 2016 στη
βάση των εισηγήσεων σχετικής μελέτης του LSE, ως αποστολή του ΠΟΥ, η οποία
διενεργήθηκε και ολοκληρώθηκε το 2014. Μια από τις εισηγήσεις της πιο πάνω
μελέτης, αποτελεί η οριζόντια μείωση των τιμών των φαρμάκων κατά 8,5%, η οποία
είχε εφαρμοστεί στις 29.6.2015. Η εισήγηση ωστόσο αλλαγής του καλαθιού των
χωρών που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό της ΜΧΤ δεν υιοθετήθηκε, καθώς
θεωρήθηκε ότι υπήρχε κίνδυνος απώλειας φαρμάκων από την αγορά. Επισημαίνουμε
ωστόσο ότι αυτό είναι το βασικό επιχείρημα των προμηθευτών και δεν
αντιλαμβανόμαστε τους λόγους της υιοθέτησης του αντί της εξεύρεσης τρόπων
αντιμετώπισης του.
Με την πιο πάνω επιστολή μας ημερ. 31.3.2017, ζητήσαμε από
τον Υπουργό Υγείας να μας πληροφορήσει/δώσει οδηγίες να μας αποσταλεί η
τεκμηρίωση της πιο πάνω απόφασης, σημειώνοντας ότι μια τέτοια σοβαρή απόφαση (για απόρριψη
ουσιαστικά της έκθεσης του ΠΟΥ), απαιτεί τεκμηρίωση της, κατόπιν μελέτης
ειδικών. Ζητήσαμε επίσης όπως μας
αποσταλεί η έκθεση/ανάλυση που έγινε από τον Τομέα Καθορισμού Τιμών των
Φαρμακευτικών Υπηρεσιών επί των εισηγήσεων της μελέτης του ΠΟΥ, η οποία
ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο 2014 – όπως μας ανέφερε στην πιο πάνω επιστολή του –
και η οποία κατέδειξε τη δυνατότητα μείωσης των τιμών των φαρμάκων,
εφαρμόζοντας κάποιες ή συνδυασμό εισηγήσεων του ΠΟΥ, με βάση την οποία είχε
προεγκριθεί από τον τέως Υπουργό Υγείας η μείωση των τιμών των φαρμάκων κατά
8,5% (ζητώντας να μας αποσταλεί και αντίγραφο της προέγκρισης και της απόφασης
του τέως Υπουργού Υγείας για μη αλλαγή του καλαθιού χωρών αναφοράς).
Επιπλέον μας πληροφόρησε ότι ασκώντας τις εξουσίες που του
παρέχει η σχετική νομοθεσία, αποφάσισε την έκδοση διατάγματος ώστε να καταστεί
εφικτή η εφαρμογή της νέας τιμολογιακής πολιτικής στα φαρμακευτικά προϊόντα που
ήδη διέθεταν τιμές και ότι υπό το φως των πιο πάνω, διαφαίνεται ότι έχουν
διεξαχθεί μελέτες και έχουν υλοποιηθεί αποφάσεις με Διατάγματα και
Γνωστοποίηση. Μας πληροφόρησε επίσης ότι τον Δεκέμβριο 2016, ασκώντας τις πιο
πάνω εξουσίες του, έχει αφαιρεθεί η πρόνοια για μείωση κατά 8,5% από την
τιμολογιακή πολιτική, με παράλληλη καθήλωση των τιμών εκεί και όπου οι τιμές
παρουσίαζαν αύξηση από την άρση του μέτρου αυτού. Παράλληλα, μας πληροφόρησε
ότι στη νέα μελέτη που θα διεξαχθεί το 2017 και η οποία βρίσκεται ήδη στο
στάδιο σχεδιασμού, θα ληφθούν υπόψη οι εισηγήσεις της Υπηρεσίας μας για χρήση
των 5 φθηνότερων Ευρωπαϊκών χωρών για τον υπολογισμό της ΜΧΤ στην Κύπρο.
(β) Η αφαίρεση
της άδειας κυκλοφορίας από εταιρείες οι οποίες κατ’ επανάληψη και, χωρίς
τεκμηριωμένη αιτιολογία, δεν λαμβάνουν μέρος σε διαγωνισμούς του δημοσίου για
σκευάσματα των οποίων είναι κάτοχοι άδειας, δεν προβλέπεται από τη σχετική
νομοθεσία, η οποία είναι εναρμονισμένη με τη σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία και,
τυχόν εφαρμογή του μέτρου αυτού θα θέσει σε κίνδυνο τη διαθεσιμότητα και την
επάρκεια φαρμακευτικών προϊόντων στην αγορά, αλλά και θα στερήσει τις επιλογές
συνταγογράφησης των ιατρών και την πρόσβαση των ασθενών στον ιδιωτικό τομές, σε
φαρμακευτικές θεραπείες.
Κάτι τέτοιο ωστόσο δεν εμποδίζει – κατά την άποψη μας – την
τροποποίηση της νομοθεσίας και τη λήψη και άλλων κατάλληλων μέτρων.
(γ) Η άρνηση
έκδοσης άδειας κυκλοφορίας σε φαρμακευτικό προϊόν, όταν ο κάτοχος άδειας
κυκλοφορίας (ΚΑΚ) είναι ο ίδιος ή ανήκει στον ίδιο όμιλο εταιρειών με εταιρεία
η οποία είναι ΚΑΚ προϊόντος με την ίδια ή παρόμοια ουσία, δεν επιτρέπεται από
τη σχετική νομοθεσία, δεδομένου ότι πληρούνται όλες οι άλλες προϋποθέσεις για
την έκδοση της άδειας κυκλοφορίας. Επίσης, μας πληροφόρησε ότι σε πολλές
περιπτώσεις οι ΚΑΚ φαρμακευτικών προϊόντων που έχουν την ίδια δραστική ουσία,
είναι διαφορετικές οντότητες, αλλά μπορεί να επιλέξουν κοινό τοπικό
αντιπρόσωπο.
Η πιο πάνω απάντηση, δείχνει και πάλι ότι αφενός χρήζει
τροποποίησης η νομοθεσία και, αφετέρου, το Υπουργείο έχει γνώση του τι γίνεται
αλλά επιλέγει να μην ενεργήσει.
Για τις πιο πάνω περιπτώσεις, ζητήθηκαν περισσότερες
πληροφορίες (ονόματα των οντοτήτων και των φαρμάκων με την ίδια δραστική ουσία
καθώς και τα ονόματα των αντιπροσώπων στην Κύπρο) με την πιο πάνω επιστολή μας
ημερ. 31.3.2017.
Επίσης, μας πληροφόρησε ότι το Συμβούλιο Φαρμάκων, κατά την
έκδοση ειδικών αδειών, λαμβάνει υπόψη την ύπαρξη αδειοδοτημένου φαρμακευτικού
προϊόντος με την ίδια δραστική ουσία, από την ίδια εταιρεία.
Με την πιο πάνω επιστολή μας ημερ. 31.3.2017, ζητήσαμε
περαιτέρω στοιχεία (πρακτικά αποφάσεων του Συμβουλίου Φαρμάκων κ.λπ.) τα οποία
να τεκμηριώνουν την πιο πάνω αναφορά.
(δ) Αναφορικά με
τις άδειες παράλληλης εισαγωγής, μας πληροφόρησε ότι είναι δύσκολο να
διασφαλιστούν από παράλληλους εισαγωγείς οι οποίοι προμηθεύονται φάρμακα από
φαρμακαποθήκες, ο χρόνος ζωής των προϊόντων και η υποβολή Πιστοποιητικών
Ανάλυσης και Απελευθέρωσης Παρτίδας.
Με την πιο πάνω επιστολή μας ημερ. 31.3.2017, ζητήσαμε
περαιτέρω στοιχεία στα οποία βασίζεται – και πώς τεκμηριώνεται – η πιο πάνω
δήλωση/αναφορά και, ζητήσαμε όπως μας πληροφορήσουν από πού επιβάλλεται και
ποια είναι η ανάγκη/χρησιμότητα των Πιστοποιητικών Ανάλυσης και Απελευθέρωσης
Παρτίδας, για τα ίδια φαρμακευτικά προϊόντα που έχουν άδεια κυκλοφορίας και
κυκλοφορούν σε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι απαντήσεις/επιπρόσθετα στοιχεία τα οποία θα ληφθούν σε
απάντηση της πιο πάνω επιστολής μας ημερ. 31.3.2017, θα περιληφθούν/σχολιαστούν
στην επόμενη έκθεση μας σχετικά με το υπό αναφορά θέμα.
Τέλος, ο Υπουργός Υγείας μας πληροφόρησε ότι το Υπουργείο Υγείας
έχει λάβει υπόψη τις εισηγήσεις μας και οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες, εκεί και
όπου είναι εφικτό, θα λάβουν μέτρα για τη βελτίωση των διαδικασιών που
ακολουθούνται εντός των νομικών πλαισίων που ισχύουν.
6. Σχετικά με
την έλλειψη ανταγωνισμού στους διαγωνισμούς προμήθειας φαρμάκων, η Υπηρεσία μας
απέστειλε επίσης στον Υπουργό Υγείας επιστολή με ημερ. 9.2.2017, με την οποία
ζητήσαμε όπως μας πληροφορήσουν τους λόγους οι οποίοι επέβαλαν την εφαρμογή των
προνοιών των παραγράφων 5, 6 και 7 της Γνωστοποίησης Αρ. 4858 καθώς και τους
λόγους οι οποίοι επέβαλαν την αφαίρεση/διαγραφή τους στη Γνωστοποίηση Αρ. 4980,
οι οποίες αναφέρονται σε περιπτώσεις κατά τις οποίες θα έπρεπε να εφαρμόζονται
μειώσεις/αφαιρέσεις ύψους 8,5% από την ανώτατη χονδρική τιμή φαρμακευτικών
προϊόντων, υπό συνθήκες οι οποίες καθορίζονται στις παραγράφους αυτές.
Επίσης, ζητήσαμε να πληροφορηθούμε, αφού γίνει σχετική
διερεύνηση των προσφορών που προκηρύχθηκαν από τις Φαρμακευτικές Υπηρεσίες κατά
την περίοδο ισχύος των προνοιών των πιο πάνω παραγράφων 5, 6 και 7 της
Γνωστοποίησης Αρ. 4858, κατά πόσο οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες εφάρμοζαν τις
προβλεπόμενες από τις πιο πάνω παραγράφους μειώσεις στον υπολογισμό της
ανώτατης χονδρικής τιμής των εν λόγω διαγωνισμών, έτσι ώστε να
ελεγχθεί/επιβεβαιωθεί ότι δεν αγοράστηκαν φαρμακευτικά προϊόντα σε τιμές
ψηλότερες των αντίστοιχων μειωμένων ανώτατων χονδρικών τιμών.
7. Ο Υπουργός
Υγείας, με την επιστολή του ημερ. 27.3.2017, μας πληροφόρησε – μεταξύ άλλων –
ότι τον Νοέμβριο 2014 ολοκληρώθηκε από τον Τομέα Καθορισμού Τιμών των
Φαρμακευτικών Υπηρεσιών η ανάλυση των εισηγήσεων της μελέτης του ΠΟΥ, τα
συμπεράσματα της οποίας κατέδειξαν τη δυνατότητα μείωσης στην τιμή των
φαρμάκων, εφαρμόζοντας κάποιες ή συνδυασμό εισηγήσεων του ΠΟΥ και, η Επιτροπή
Ελέγχου Τιμών Φαρμάκων (ΕΕΤΦ) με απόφαση της ημερ. 30.7.2014, εισηγήθηκε στον
τότε Υπουργό Υγείας, μεταξύ άλλων επιλογών, την οριζόντια μείωση των τιμών των
φαρμάκων κατά 8,5%.
8. Με την πιο
πάνω επιστολή μας ημερ. 31.3.2017, ζητήσαμε από τον Υπουργό Υγείας όπως δώσει
οδηγίες να μας αποσταλούν τα πρακτικά της απόφασης της ΕΕΤΦ, η οποία λήφθηκε
στη συνεδρία της ημερ. 30.7.2014, με όλα τα έγγραφα/στοιχεία τα οποία είχε
ενώπιον της η Επιτροπή κατά τη λήψη της εν λόγω απόφασης. Επίσης, ζητήσαμε όπως
μας πληροφορήσουν τους λόγους για τους οποίους, ενώ όπως αναφέρεται πιο πάνω, η
εισήγηση της ΕΕΤΦ προς τον τότε Υπουργό Υγείας για μείωση των τιμών κατά 8,5%
έγινε στις 30.7.2014, η εν λόγω μείωση εφαρμόστηκε τελικά – όπως αναφέρεται
στην πιο πάνω επιστολή – στις 29.6.2015, δηλαδή 11 μήνες μετά.
9. Με την πιο
πάνω επιστολή μας, ζητήσαμε επίσης να πληροφορηθούμε τα ακόλουθα, σε σχέση με
την πληροφόρηση που μας είχε δοθεί από τον Υπουργό Υγείας για το υπό αναφορά
θέμα:
(α) Την
ημερομηνία που δόθηκαν – και από ποιόν – οι οδηγίες στις Φαρμακευτικές
Υπηρεσίες για τη θεσμοθέτηση μηχανισμού παρακολούθησης (για τον οποίο γίνεται
αναφορά στην επιστολή του) της διασφάλισης στην Κυπριακή αγορά της
διαθεσιμότητας καινοτόμων φαρμακευτικών προϊόντων και της γρηγορότερης
προσβασιμότητας των Κυπρίων ασθενών σε νέες θεραπείες, καθώς και κατά πόσο έχει
θεσμοθετηθεί ο μηχανισμός αυτός και πότε.
(β) Τους φορείς
εκείνους με τους οποίους έγινε η συμφωνία (για την οποία γίνεται αναφορά στην
επιστολή του) ότι για τα φαρμακευτικά προϊόντα τα οποία, αφού τύχουν
επικαιροποίησης, παρατηρηθεί αύξηση στη ΜΧΤ, λόγω μη εφαρμογής της μείωσης του
8,5%, θα παραμείνει η ΜΧΤ του τιμοκαταλόγου, αποστέλλοντας μας αντίγραφο της εν
λόγω συμφωνίας.
(γ) Τους λόγους
για τους οποίους προέκυψε η ανάγκη να ζητηθεί από τους οικονομικούς φορείς –
και ποιους – η προσκόμιση διορθωμένων τιμολογίων ή πιστωτικών σημειωμάτων, κατά
την περίοδο ισχύος των προνοιών των πιο πάνω παραγράφων για μείωση του 8,5%,
για τα οποία γίνεται αναφορά στην πιο πάνω επιστολή του, καθώς επίσης να δοθούν
οδηγίες όπως μας αποσταλούν αντίγραφα των τιμολογίων ή των πιστωτικών αυτών
σημειωμάτων.
Οι απαντήσεις/επιπρόσθετα στοιχεία τα οποία θα ληφθούν σε
απάντηση της πιο πάνω επιστολής μας ημερ. 31.3.2017, θα περιληφθούν/σχολιαστούν
στη επόμενη έκθεση σχετικά με το υπό αναφορά θέμα.
